Ci gaba da Tarihin Rikici Tsakanin Kimiyya da Addini
(Kashi na 13 – Tasirin Juyin Juya Halin Kimiyya akan Addinai da Siyasa a Duniya)
Marubuci: Nuhu Saad Kumurya
🔹 Gabatarwa
Juyin juya halin kimiyya (Scientific Revolution) da ya ɓullo daga ƙarni na 16 zuwa 18 ba wai kawai ya canja tsarin ilimi ba, har ya girgiza tsayin daka na addinai da tsarin siyasa. Wannan juyin juya hali ya sa ɗan adam ya fara kallon duniya da idon bincike da shaidu, maimakon kawai dogaro da imani ba tare da tambaya ba.
🔹 Manyan Ci gaban da suka Tasirantu
-
Heliocentrism (Rana ce cibiyar duniya)
- Copernicus, Galileo, da Kepler sun tabbatar cewa duniya tana juyawa a kan kanta kuma tana juyawa da rana.
- Wannan ya ƙaryata koyarwar cocin Katolika wacce ta riƙe shekaru da dama cewa duniya ce cibiyar sararin samaniya.
-
Mechanistic View of Nature
- Masana kamar Newton sun bayyana cewa halittar duniya tana aiki da dokoki na lissafi da ƙa’idoji masu tsari.
- Wannan ya rage dogaro da fassarar addini a matsayin kawai hanyar fahimtar duniya.
-
Inquisition da Takura ga Masana
- Coci ta yi amfani da karfi don dakile masana kamar Galileo.
- Amma wannan ya ƙara haifar da tambaya kan rawar addini a cikin kimiyya.
🔹 Tasirin ga Addinai
1. Kiristanci
- An fara rarrabuwa tsakanin ilimin addini da ilimin kimiyya.
- Wasu mabiya Kirista suka bar coci saboda sun ga karantarwar kimiyya ta fi gaskiya fiye da fassarar Littafi Mai Tsarki.
- An fara samun sabbin majami’u da ƙungiyoyi masu sassaucin ra’ayi.
2. Musulunci
- A daular Usmaniyya da wasu yankuna, an sami koma baya a binciken kimiyya saboda rikicin siyasa da mulki.
- Duk da haka, malaman Musulunci da dama sun ci gaba da riƙe ra’ayin cewa babu sabani tsakanin Al-Qur’ani da gaskiyar kimiyya.
3. Addinai na gargajiya
- Sabon tunani na kimiyya ya fara rage tasirin addinai na gargajiya a Turai, musamman inda ake amfani da su wajen bayyana abubuwan sararin samaniya da cututtuka.
🔹 Tasirin ga Siyasa
-
Ƙirƙirar Enlightenment (Haske Movement)
- Masana falsafa da kimiyya suka fara kira da a raba addini da gwamnati.
- Wannan ya kai ga kafa secular states a Turai, inda gwamnati ba ta dogara da addini kai tsaye.
-
Ƙarfafa Ci gaban Fasaha da Masana’antu
- Binciken kimiyya ya kawo cigaban masana’antu, wutar lantarki, injina da jiragen ruwa.
- Wannan ya sa ƙasashen Turai suka fi ƙarfi a siyasa da tattalin arziki.
-
Rashin Girmamawa ga Addinai a Wasu Wurare
- Wasu gwamnati suka fara rage ikon coci ko masallatai.
- Wannan ya jawo sabbin rikice-rikicen siyasa tsakanin masu neman gwamnati mai ɗora akan addini da masu neman gwamnati mai zaman kanta daga addini.
🔹 Darussan da Aka Koya
- Idan addini ya yi ƙoƙarin hana ci gaban kimiyya, zai iya fuskantar koma baya da ƙin yarda daga al’umma.
- Amma idan ya rungumi gaskiyar binciken kimiyya, zai iya ƙarfafa imani da gaskiyar saƙon Allah.
- Siyasa ta koyi cewa kimiyya tana da muhimmanci wajen cigaban kasa, amma addini yana da muhimmanci wajen daidaita ɗabi’a da zamantakewa.
🔹 Tambaya Mai Ƙarfafa Tunani
Idan Musulunci ya kasance addinin da ya fi buɗe ƙofa ga kimiyya, shin me ya sa a yau ƙasashen musulmi ba su fi ƙasashen Turai da Amurka cigaban fasaha da kimiyya?
Kashi na 14 zai tattauna kan:
👉 Yadda Enlightenment Movement da Humanism suka ƙara rarrabe al’umma tsakanin kimiyya da addini.
.jpeg)
